Optimism (OP) Nedir? Yeni Başlayanlar için Temel Rehber

Optimism (OP), Ethereum ağındaki en popüler katman-2 ölçeklendirme çözümlerinden biri. Bu yazımızda Optimism’e yakından bakacağız.

Kripto para sektörü son yıllarda popülaritesini önemli ölçüde arttırdı. Bu süreçte DeFi, oyun, ticaret, eğitim, yatırım ve daha birçok alanda binlerce olmasa bile yüzlerce merkezsiz uygulama (dApps) geliştirildi ve piyasaya sürüldü.

2021 yılındaki boğa koşusu, NFT çılgınlığı, memecoin’lerdeki popülarite artışı ve çok daha fazlası. Kripto para topluluğu sektörde trend neyse ona akın etti.

Önceki piyasa döngülerinin aksine bu kez normal kullanıcılar da zincir üstü fırsatları değerlendirmek için harekete geçmeye başladı. Öyle ki Uniswap, OpenSea ve çeşitli merkezsiz uygulamaların (dApps) popülaritesinde önemli bir artış yaşandı. Bu durum sektörün büyümesine fayda sağlarken bazı sorunları da beraberinde getirdi.

Ethereum gibi merkezsiz uygulamaların yoğun olarak kullanıldığı ağlar, ölçeklenebilirlik başta olmak üzere erişilebilirlik ve maliyetler konusunda kullanıcıları zorlamaya başladı. Ethereum katili olarak adlandırılan Solana gibi Ethereum alternatifleri de kullanıcılardan gelen yoğun talebi karşılamak konusunda başarısız oldu.

Böylelikle Ethereum, Solana, Avalanche, Algorand gibi katman-1 blockchain ağlarında yaşanan ölçeklenebilirlik sorunları nedeniyle katman-2 protokolleri hayatımıza girdi. Optimism de en popüler ölçeklendirme çözümlerinden bir tanesi.

En popüler Ethereum ölçeklendirme çözümlerinden biri olan Optimism, Ethereum ağındaki kritik sorunları çözmeyi amaçlıyor.

Optimism Hakkında Önemli Bilgiler

• Optimism’in ana ağı 2021 yılının Aralık yayına girdi
• Optimism, 31 Mayıs 2022 tarihinde yerel token’i OP’u piyasaya sürdü.
• Optimism ağındaki 231.000 adrese 214 milyon OP token airdrop yöntemiyle gönderildi.

İçindekiler

• Optimism Nedir?
• Optimism Nasıl Çalışır
• Katmanlar Arasında Varlıklar Nasıl Köprülenir?
• Optimism’in Yönetişim Modeli
• OP Token Nedir?

Optimism (OP) Nedir?

Optimism bir Ethereum ölçeklendirme çözümüdür. Optimism’in ana amacı, Ethereum ağının işlem yükünün hafifletirek ağdaki tıkanıkların önüne geçmektir. Teknik olarak Optimism bir “Optimistic rollup”. Optimism nedir konusuna geri dönmeden önce rollup’ların ne olduğuna yakından bakalım.

Rollup Nedir?

Rollup’lar, Ethereum ağındaki işlem yükünü hafifletmeyi amaçlayan ölçeklendirme çözümlerinden biridir.

Ethereum Vakfı rollup’ların işlemleri katman-2 protokolünde bir araya topladığını ve bunları tek bir işlem olarak ana zincire gönderdiğini açıkladı.

Böylelikle katman-1 ağındaki işlem yükü azaltılmış oluyor.

Temel olarak güvenlik modellerine göre farklılaşan iki ana rollup türü var:

• Zero-Knowledge (ZK) Rollup’lar: Bunlar hesaplamayı zincir dışında çalıştırır ve daha sonra zincire geçerlilik kanıtı gönderir.
• Optimistic rollup’lar: Bunlar işlemlerin varsayılan olarak geçerli olduğunu varsayar ve yalnızca bir sorun ortaya çıkarsa hesaplamayı sahtekarlığa karşı korumalı olarak çalıştırır.

Optimism, Optimistic rollups kategorisinde yer alıyor. Tahmin edebileceğiniz üzere Optimism’in ana ağı Ethereum’dur.

Optimism Nasıl Çalışır?

Optimism’i en ilginç kılan özelliği Optimistic Rollup’tır. Aşağıda Optimism Rollup konseptinin temel ilkelerine dair kısa açıklamalar yer alıyor.

Blok Depolama

Optimism ağındaki tüm bloklar, Ethereum üzerine inşa edilen CannonicalTransactionChain (CTC) olarak adlandırılan akıllı sözleşme içerisinde saklanır.

CTC, mevcut blok listesinin Ethereum’daki daha yeni işlemler tarafından değiştirilemeyeceğini garanti eden kodu içerisinde barındırıyor. Bu garanti, Ethereum ağının yeniden yapılanmaya (reorg) gitmesi ve sıranın değişmesi durumunda bozulabilir.

Blok Üretimi

Optimism ağındaki blok üretimi “sequencer” olarak adlandırılan bir node tarafından yönetiliyor. Sequencer node’unun Optimism ağındaki görevleri şu şekilde:

• Anlık işlem onayları ve durum güncellemeleri;
• Katman-2 bloklarının oluşturulması ve yönetilmesi;
• Kullanıcı işlemlerinin katman-1’e gönderilmesi;

Optimism ağında mempool olarak adlandırılan bir bellek havuzu bulunmuyor bu da işlemlerin hemen kabul edildiği (veya reddedildiği) anlamına geliyor. Onay veya reddedilme işlem alınır alınmaz gerçekleştiriliyor. Sequencer olarak adlandırılan node, işlemin geçerli olup olmadığını kontrol ediyor ve bu işlem bekleyen bir blok olarak kaydediliyor. Bekleyen bloklar daha sonra gruplandırılır ve nihai olarak kaydedilmek üzere periyodik olarak Ethereum’un ağına gönderilir.

Gruplandırmanın amacı işlemleri bir araya getirmek ve bunları tek bir işlem olarak ana zincire göndermektir. Böylelikle işlem maliyetleri azaltılmış olur.

Blok Yönetimi

Ethereum node’larının blokları Ethereum’un eşler arası ağından indiriyor Optimism node’ları ise blokları doğrudan yalnızca CTC append-only sözleşmesinden indiriyor.

Optimism node’larını oluşturan iki temel bileşen vardır:

• Ethereum Data Indexer
• Optimism Client Software

Hata Kanıtları

Optimism, Optimistic Rollup’u kullanıyor ve bu da Ethereum ağına gönderilen işlem verilerinin aksi ispat edilene kadar doğru ve meşru kabul edildiği anlamına geliyor. İşlemin geçersiz olduğu tespit edilmesi durumunda ise ağın işlemi iptal ediyor ve sorumlu kişileri cezalandırıyor.

Katmanlar Arasında Nasıl Varlık Köprülenir?

Optimism gibi katman-2 ölçeklendirme çözümleri varlıkların farklı katmanlar arasında köprülenmesine olanak sağlıyor.

Varlıkların katmanlar arasında köprülenmesi için birkaç yol var. Bunlardan ilk ve en önemlisi Optimism’in resmi web sitesindeki köprü protokolleri. Bu köprü protokolleri için MetaMask gibi Web3 cüzdanları aracılığıyla kullanılılabiliyor.

Optimism web sitesinde token’lerinizi köprülemek istediğiniz ağı seçebilirsiniz. Desteklenen ağlar aşağıdaki şekilde:

Bundan sonraki süreç oldukça basit. İşlemi cüzdanınızdan imzalayarak onaylayabilirsiniz.

Aşağıdaki görselde de görebileceğiniz üzere tek yapmanız gereken ilgili boşlukları doldurmak ve sonrasında işlemi onaylamak. Optimism ağını henüz MetaMask cüzdanınıza eklemediyseniz bu işlem sonrasında otomatik olarak eklenecektir.

Optimism’in Yönetişim Modeli:

Optimism ekosisteminin yerel kripto para birimi OP token’dir.

Optimism, Optimism Collective olarak adlandırılan merkezsiz bir organ tarafından yönetiliyor. Optimism Collective de Token House ve Citizens’ House adlı iki farklı katmandan oluşuyor.

Token House

Optimism Collective’in yönetimi OP token ve Token House’un lansmanı ile başladı. Optimism tarafından düzenlenen ilk airdrop’ta topluluk odaklı davranışlarda bulunan yüz binlerce adrese OP token dağıtıldı.

Token House üyeleri olarak OP sahipleri, yönetişim tekliflerini sunmak, müzakerede bulunmak ve teklifleri oylamaktan sorumludur. Bu işlevleri yerine getirirken, OP sahipleri doğrudan oy kullanabilir veya OP oylama yetkilerini uygun bir üçüncü tarafa devredebilir.

Token House’un oyladığı teklif türleri şu şekilde:

• Protokol yükseltmeleri
• Enflasyon düzenlemesi
• Hazine ödenekleri
• Yönetim fonu hibeleri
• Hak edişlerin korunması

Citizens’ House

Citizens’ house, özünde plütokratik olmayan bir yönetişim modeline yönelik deneysel bir girişimdir. Geriye dönük kamu mallarının finansmanından sorumludur.

Bu da bizi bir sonraki konumuz olan OP token’e getiriyor.

OP Token Nedir?

OP tokenı, toplam arzın %5’lik kısmı airdrop aracılığıyla topluluk odaklı davranışlarda bulunan yüz binlerce adrese dağıtıldı.

Airdrop almaya hak kazanan kullanıcılar arasında

• DAO oylamalarına katılanlar
• Multi-sig imzalayıcıları
• Yinelenen Optimism kullanıcıları
• Gitcoin bağışçıları

Eğer Optimism airdrop’u almaya hak kazanıp kazanmadığınızı merak ediyorsanız buradaki bağlantıya tıklayarak kontrol edebilirsiniz.

Pek çok kişi Optimism’in yeni bir airdrop gerçekleştirip gerçekleştirmeyeceğini merak ederken Optimism 9 Şubat 2023’te ikinci bir airdrop daha gerçekleştirerek topluluk odaklı faaliyetler yürüten kullanıcılarını sevindirdi. Optimism toplam token arzının %19’unu airdrop aracılığıyla kullanıcılarına dağıtacağını açıkladı. OP token’in token ekonomisi şu şekilde görünüyor:

Optimism ekosisteminin token ekonomisine daha kapsamlı bir şekilde göz atmak için projenin resmi web sitesine göz atabilirsiniz.

Sonuç

Bu yazımızda en popüler Ethereum ölçeklendirme çözümlerinden Optimism nedir, nasıl çalışır gibi konulara yakından baktık. Optimism Vakfı, Optimism ana ağını Optimism Labs tarafından geliştirilen yeni nesil merkezsiz Rollup mimarisi olan Bedrock’a yükseltmek için kısa bir süre önce yeni bir teklif yayınladı. Optimism ekibi konuyla ilgili olarak şunları kaydetti:

Bedrock sonrası deneyimin Optimism ekosistemindeki geliştiriciler için olumlu bir değişiklik yaratacağından eminiz ve ortaklarımız da bu yükseltme konusunda heyecanlı olduklarını dile getirdiler. Bu yükseltmeyi başarılı bir şekilde gerçekleştirmeye kararlıyız ve önümüzdeki aylarda ve yıllarda sonuçları görmek için sabırsızlanıyoruz.